मुंबई - : वरळी नाका येथील १४१ टेनामेंट्स, म्युनिसिपल कामगार वसाहत, मुंबई १८ या परिसरात विश्वरत्न पू. पु. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या १३४व्या जयंतीनिमित्त एक भव्य आणि प्रेरणादायी सोहळा आयोजित करण्यात आला होता. स्थानिक राजवर्धन क्रीडा मंडळ, बौद्धजन पंचायत समिती शाखा क्रमांक २३६ आणि ३०२ तसेच महिला मंडळ यांनी संयुक्तपणे या भव्य उत्सवाचे आयोजन केले. आठवडाभर चालणाऱ्या या उत्सवात विविध प्रबोधनात्मक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात आले आहे, ज्यामुळे परिसरात उत्साह आणि प्रबोधनाची लहर उसळली आहे.

‘लेणी संवाद व संवर्धन’ या विषयावर प्रेरक व्याख्यान

    या उत्सवातील एक महत्त्वाचा कार्यक्रम म्हणून दि. १८ एप्रिल २०२५ रोजी रात्री ८ वाजता ‘लेणी संवाद व संवर्धन’ या विषयावर आयु. प्रफुल्ल पुरळकर यांचे एक प्रेरक व्याख्यान संपन्न झाले. या व्याख्यानात त्यांनी गोवा राज्यातील प्राचीन लेण्यांचा ऐतिहासिक आढावा घेत उपस्थितांना माहितीपूर्ण माहिती दिली. प्रफुल्ल पुरळकर म्हणाले, “गोवा राज्यात एकेकाळी बौद्ध धम्म मोठ्या प्रमाणात फोफावला होता. याचे ठोस पुरावे म्हणजे तिथे सापडलेल्या प्राचीन लेण्या, बुद्ध मूर्ती आणि शिल्पे होय.” गोव्याला प्राचीन काळी ‘सुनअपरांत’ असे संबोधले जायचे, याचा अर्थ ‘सोन्याचा प्रदेश’ असा आहे. “सुन म्हणजे सोने आणि अपरांत म्हणजे प्रदेश. त्या काळी गोव्याच्या समुद्रकिनारी वाळूतून सोने गाळण्याचे काम मोठ्या प्रमाणात होत असे, आणि या कामात बौद्ध भिक्खूंचाही सक्रिय सहभाग होता,” अशी रोचक माहिती त्यांनी सांगितली.

सांगलीच्या लेण्यांपासून ते महाबोधी आंदोलनापर्यंत माहिती

     प्रफुल्ल पुरळकर यांनी गोव्याच्या लेण्यांबरोबरच सांगली जिल्ह्यातील कवठेमहांकाळ डोंगरातील प्राचीन लेण्यांबद्दलही सविस्तर माहिती दिली. या लेण्या बौद्ध संस्कृतीच्या समृद्ध वारशाचे प्रतीक असल्याचे त्यांनी अधोरेखित केले. शिवाय, त्यांनी महाबोधी महाविहार मुक्त आंदोलनाच्या सध्याच्या परिस्थितीवर प्रकाश टाकत या आंदोलनाच्या प्रगती आणि आव्हानांवर थोडक्यात भाष्य केले. त्यांच्या या माहितीने उपस्थितांना बौद्ध धम्माच्या इतिहासाबद्दल आणि त्याच्या संवर्धनाच्या प्रयत्नांबद्दल नवीन दृष्टिकोन मिळाला.

धम्म लिपीचे प्रात्यक्षिक आणि एकजूट लेणी समूहाची माहिती

     व्याख्यानानंतर एकजूट लेणी समूहाचे ज्येष्ठ मार्गदर्शक आयु. बबन ओव्हाळ आणि राकेश पवार यांनी ‘धम्म लिपी’ या विषयावर उपस्थितांना माहिती देत एक प्रभावी प्रात्यक्षिक सादर केले. त्यांनी धम्म लिपीचे महत्त्व समजावून सांगत ती लिहिण्याची पद्धत प्रत्यक्ष दाखवली, ज्यामुळे उपस्थितांमध्ये उत्साहाचे वातावरण निर्माण झाले. त्यानंतर एकजूट लेणी समूहाचे संस्थापक अध्यक्ष आयु. सारिश डोळस यांनी समूहाने आतापर्यंत केलेल्या कार्याचा लेखाजोखा मांडला. त्यांनी लेणी संवर्धनासाठी समूहाने केलेल्या उल्लेखनीय प्रयत्नांची माहिती देत आयोजकांचे मनःपूर्वक आभार मानले.

सामूहिक प्रयत्नांनी कार्यक्रम यशस्वी

     हा सोहळा यशस्वी करण्यासाठी स्थानिक जयंती समिती, कुशीनारा बुद्ध विहार, तसेच बौद्धजन पंचायत समितीच्या दोन्ही शाखांचे पदाधिकारी आणि कार्यकर्ते यांनी अथक परिश्रम घेतले. त्यांच्या या सामूहिक प्रयत्नांमुळे हा कार्यक्रम अत्यंत यशस्वी ठरला. परिसरातील नागरिकांनीही या कार्यक्रमाला उत्स्फूर्त प्रतिसाद देत बाबासाहेबांच्या जयंतीचा उत्साह आणि प्रबोधनाची ज्योत पेटवली.