जोतीराव गोविंदराव फुले (एप्रिल ११, इ.स. १८२७ - नोव्हेंबर २८, इ.स. १८९०) हे मराठी लेखक, विचारवंत आणि समाजसुधारक होते. त्यांनी सत्यशोधक समाज नावाची संस्था स्थापन केली;शेतकरी आणि बहुजन समाजांच्या समस्यांना केंद्रस्थानी ठेवून पुरोगामी विचारांची मांडणी केली आणि महाराष्ट्रातील स्त्री शिक्षणाची मुहूर्तमेढ

     महात्मा जोतीराव फुले यांना 'महात्मा' का म्हटलं जायचं? ज्याप्रमाणे गौतम बुद्धांनी डाकू अंगुलीमालाचे हृदयपरिवर्तन करून त्याला बौद्ध भिक्खू बनवले त्याच प्रमाणे महात्मा फुले यांची हत्या करण्यासाठी आलेल्या दोन जणांनी महात्मा फुलेंना सामाजिक कार्यात साथ दिली. त्या दोघांपैकी एक जण महात्मा फुलेंचा

     11 एप्रिल 1827 रोजी माळी समाजातील गोविंदराव आणि चिमणाबाई यांच्या घरी हे रत्न जन्मास आले.      19 व्या शतकातील बहुजन समाज म्हणजे शूद्र-अतिशुद्रांचा समाज! यामध्ये उच्चवर्णीय ब्राह्मण सोडून मराठ्यांसह सर्व जातींचा समावेश होता. अगदी मराठे स्वतःला क्षत्रिय मानत असले. तरी ब्राह्मण मात्र त्यांना शूद्र

     आधुनिक दृष्टि से जिसे हम शिक्षा कहते हैं, वह शिक्षा जोतीराव के जन्म से पूर्व अस्तित्व में ही नहीं थी। जहाँ उच्चवर्णीयों की अधिक बस्ती होती थी, वहाँ कुछ शास्त्री निजी पाठशालाएँ चलाते थे। इन पाठशालाओं में संस्कृत, व्याकरण, विधि, चिकित्साशास्त्र, ज्योतिष, वेद, अलंकार और धर्मशास्त्र जैसे विषय पढ़ाये

     महात्मा ज्योतिबा फुले (1827–1890) - महात्मा ज्योतिबा फुले का जन्म 11 अप्रैल 1827 को महाराष्ट्र के सातारा जिले में 'माली' जाति में हुआ था। जिन्हें ‘मनुस्मृति’ के विधान के हिसाब से न शिक्षा प्राप्त करने की आजादी थी और न अपनी मर्जी का पेशा चुनने की। लेकिन वक्त बदल चुका था। ईस्ट इंडिया कंपनी द्वारा भारत में